Jorge Bucay

«Εγώ είμαι εξαγωγέας αγκαθιών, κι όλη μου η δουλειά περιγράφεται ως εξής: 
Έχεις ένα αγκάθι στο πόδι σου, φέρνω μια βελόνα (που, το δίχως άλλο, μοιάζει κι αυτή με αγκάθι) 
και προσπαθώ αυτήν να βγάλω το αγκάθι που σου πληγώνει το πόδι. 
Το πρώτο αγκάθι, αυτό που πληγώνει, και το δεύτερο, που πάει να βγάλει το πρώτο, μοιάζουν: είναι και τα δύο αγκάθια. Όταν με τη βοήθεια του δεύτερου βγάλουμε το πρώτο, πρέπει να τα πετάξουμε και τα δυο». Αυτή είναι η ιστορία ενός φανταστικού ταξιδιού από την άγνοια, απ? όπου όλοι ξεκινάμε, προς τη σοφία, όπου δε φτάνουμε ποτέ. Η Σιμρίτι όπως λέγεται η κεντρική ηρωίδα αποδέχεται την πρόκληση και ξεκινά, με συνοδό τον Χόρχε Μπουκάι, την επικίνδυνη εξερεύνηση της ψυχής και του μυαλού της. 
«Αυτό εδώ, δεν είναι άλλο ένα βιβλίο του Μπουκάι, (και ίσως ούτε και το βασικό του), αλλά ένα βιβλίο που υπάρχει σε όλα τα προηγούμενα και θα υπάρξει, ίσως, και σε όσα μέλλεται να γράψει. Οπωσδήποτε, οι αναγνώστες του αργεντινού γιατρού γνωρίζουν πως δεν είναι εύκολο να συμπορευτεί κανείς μ' έναν άνθρωπο που αναζητά συνεχώς τη σοφία, καθώς αυτό προϋποθέτει αφοσίωση και εμπιστοσύνη, ενώ μπορεί κάλλιστα να οδηγήσει στην απομυθοποίηση και την απογοήτευση. Αυτός είναι, όμως, ο τρόπος που έχει βρει ο Μπουκάι προκειμένου να μας φέρει αντιμέτωπους με την ευθύνη του να είναι κανείς ζωντανός: μπορεί να λυπηθεί, μπορεί να μετανιώσει, μπορεί να απελπιστεί ή να προσβληθεί, όμως, μόνον έτσι θα αφυπνισθεί και θα βιώσει τη μοναδική εμπειρία της απόλυτης ελευθερίας». 

"Έρωτας είναι να αγαπάς τις ομοιότητες, και αγάπη, να ερωτεύεσαι τις διαφορές." 

"Ο τίτλος του βιβλίου μάς παροτρύνει να μάθουμε ότι, στην πραγματικότητα, στον έρωτα δεν πρέπει να κλείνω τα μάτια για να μη βλέπω πώς ακριβώς είσαι, αλλά το ακριβώς αντίθετο: να σε κοιτάξω, να σε δω, να μάθω ποιος είσαι και να σου ζητήσω ν' ανοίξεις κι εσύ τα μάτια για να με δεις και να ξέρεις ποιος είμαι· να δεις τον πραγματικό άνθρωπο που έχω μέσα μου και να μου επιτρέψεις να δω τον πραγματικό άνθρωπο που έχεις μέσα σου. Ο τίτλος προέκυψε από μια εικόνα της περίφημης και σοφής Μαργκερίτ Γιουρσενάρ. 
Ένα λάθος του παροχέα Ίντερνετ αρκεί για να φέρει σε επαφή δύο αγνώστους, κατά έναν απρόσμενο τρόπο. Ο Ρομπέρτο, ένας εργένης διαφημιστής κουρασμένος από μια ζωή ρουτίνας και καβγάδων με τις εκάστοτε κοπέλες του, αρχίζει να δέχεται στον υπολογιστή του τα ηλεκτρονικά μηνύματα που ανταλλάσσουν δύο ψυχολόγοι οι οποίοι ετοιμάζουν ένα βιβλίο για τον έρωτα και τις σχέσεις του ζευγαριού. Ένα ηλεκτρονικό τρίο κι ένα πρωτότυπο και ευφάνταστο μυθιστόρημα σκέψης και αναζήτησης γύρω από το κεφαλαιώδες ζήτημα των ερωτικών σχέσεων. 

Ήταν μια φορά... "μια φορά" 
που από το πολύ που τη διηγήθηκαν 
ακούστηκε τόσες φορές... 
που έγινε πραγματικότητα. 
"Πάντα υποστήριζα ότι τα βιβλία μου αποτελούν, απλώς, ένα υλικό για το νου, ότι βοηθούν τον αναγνώστη να στοχαστεί για τον κόσμο και τον εαυτό του· να σκεφτεί τι δρόμο έχει χαράξει στη ζωή με όσα έκανε και όσα δεν μπόρεσε να κάνει· να αναλογιστεί όλα όσα συνέβησαν και, πάνω απ' όλα, πού οδηγείται ο ίδιος και πού θα ήθελε να οδηγηθεί. 
Τo μόνο πράγμα που θέλω απ' τα βιβλία μου, είναι να χρησιμεύσουν στους άλλους όπως χρησίμευσαν σ' εμένα άλλα βιβλία· να μπορέσουν να γίνουν δρόμος για κάποιους, επιβεβαίωση για κάποιους άλλους, αφορμή για όσους θέλουν να βρουν μια σύντομη διέξοδο, να ξεφορτωθούν ένα βάρος, να δουν με νέα μάτια κάποιο παλιό τους πρόβλημα. Το εργαλείο που χρησιμοποιεί αυτό εδώ το βιβλίο, είναι η μαγική τέχνη της αφήγησης μιας ιστορίας που σου ανοίγει πόρτες αγνοημένες, δυνατότητες που δεν τις είχες φανταστεί, δρόμους που δε βάδισες ακόμα."

Δεν μπορώ" του είπα. "Δεν μπορώ!" 
"Σίγουρα;" με ρώτησε αυτός. 
"Ναι. Πολύ θα ήθελα να μπορούσα να σταθώ μπροστά της και να της πω τι νιώθω... Ξέρω, όμως, ότι δεν μπορώ." 
Ο Χοντρός κάθισε σαν τον Βούδα πάνω σ' εκείνες τις φριχτές μπλε πολυθρόνες του γραφείου του. Χαμογέλασε, με κοίταξε στα μάτια και, χαμηλώνοντας τη φωνή όπως έκανε κάθε φορά που ήθελε να τον ακούσουν προσεκτικά, μου είπε: 
"Να σου πω μια ιστορία..." 
Και χωρίς να περιμένει να συμφωνήσω, ο Χόρχε άρχισε να αφηγείται. 
Ο Ντεμιάν είναι ένας ανήσυχος νεαρός φοιτητής που προσπαθεί να ανακαλύψει τον εαυτό του. Οι αναζητήσεις του τον κατευθύνουν στον "Χοντρό", έναν πολύ ιδιόρρυθμο ψυχαναλυτή που τον βοηθά να αντιμετωπίσει τη ζωή και να βρει απαντήσεις στα ερωτήματά του με έναν τρόπο πολύ πρωτότυπο: σε κάθε συνάντηση, του διηγείται από μία ιστορία, κλασική ή μοντέρνα, "ανατολίτικη" ή "δυτικότροπη", που πηγάζει από τη λαϊκή προφορική παράδοση ή απευθείας από τη φαντασία του "Χοντρού". Οι ιστορίες αρχίζουν να λειτουργούν ως παραβολές, και ο Ντεμιάν κατασιγάζει τις αγωνίες και τις ανασφάλειές του, ωριμάζοντας μάλλον, παρά βρίσκοντας "έτοιμες λύσεις" και "συνταγές ευτυχίας"... Οι σχέσεις μεταξύ θεραπευτή και θεραπευομένου δεν είναι -ούτε αυτές- συμβατικές και αναμενόμενες. Καβγάδες, διαφωνίες, συμπάθεια, αντιπάθεια, μίσος και αγάπη αφήνονται ελεύθερα να εκφραστούν, δημιουργώντας με αυτόν τον τρόπο δύο μοναδικούς λογοτεχνικούς ήρωες με σάρκα και οστά, προσφιλείς και οικείους στον αναγνώστη. Καμία σχέση εδώ με το στερεότυπο του ψυχαναλυτικού ντιβανιού και του οριζοντιωμένου πάσχοντος. Ο διάλογος και η ανταλλαγή εμπειριών και απόψεων, διανθισμένος με εξαιρετικές αφηγήσεις ιστοριών, τοποθετούν το "Να σου πω μια ιστορία" στην κατηγορία των λογοτεχνικών βιβλίων, ασχέτως εάν, παγκοσμίως, τοποθετείται κάτω από την ετικέττα: "Βιβλία αυτογνωσίας και αυτοβοήθειας".

Ασφαλώς, αν είχαμε την τύχη να μας "πέσουν" γονείς υποστηρικτικοί, τότε έχουμε το πλεονέκτημα ότι από μικροί πήραμε ωφέλιμα μηνύματα: 
"Μπορείς να είσαι αυτός που είσαι." 
"Μπορείς να σκέφτεσαι αυτό που σκέφτεσαι." 
"Μπορείς να αισθάνεσαι αυτό που αισθάνεσαι." 
"Μπορείς να παίρνεις τα δικά σου ρίσκα." 
"Θα πρέπει μόνος σου να ψάξεις να βρεις αυτό που χρειάζεσαι, γιατί αυτό σημαίνει μεγαλώνω, είμαι ώριμος και αυτοεξαρτώμενος." 
Αυτά τα προνομιούχα παιδάκια πηδούν μόνα τους από το τραμπολίνο και βουτάνε στη ζωή από ένα σημείο ευνοϊκό. 
Βέβαια, δεν έχει όλος ο κόσμος τέτοια τύχη. 
Όσοι, λοιπόν, δεν ήταν τόσο τυχεροί, θα χρειαστούν κάποιον να τους βοηθήσει, έστω κι ένα βιβλίο σαν αυτό." 
Μετά τα διεθνή (και ελληνικά) best seller: "Να σου πω μια ιστορία", "Ιστορίες να σκεφτείς" και "Βασίσου πάνω μου", οι εκδόσεις Οpera συνεχίζουν την έκδοση των έργων του Χόρχε 
Μπουκάι με τον "δρόμος της αυτοεξάρτησης", πρώτο από μια σειρά τεσσάρων τόμων που αποτελούν τα "Φύλλα Πορείας" του δημοφιλούς αργεντινού ψυχιάτρου. 
Στα "Φύλλα Πορείας" του, ο ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής υπερισχύει του αφηγητή. Ο συμβουλευτικός 
ρόλος που αποτελεί τη βασική επαγγελματική ενασχόληση του Μπουκάι καταλαμβάνει περισσότερο χώρο καθώς, για την αναζήτηση ενός κρυμμένου νοήματος, απαιτείται όχι μόνο μια ιστορία, αλλά και ένα θεωρητικό υπόβαθρο που εδώ παρέχεται για πρώτη φορά στον αναγνώστη. 
Πράγματι, στα προηγούμενα τρία βιβλία του που κυκλοφορούν στα ελληνικά, είχαμε γνωρίσει τον Μπουκάι αφηγητή, συζητητή, επαγγελματία χρήστη της παραβολής στη θεραπεία του ασθενούς του, αλλά μας έλειπε ο Μπουκάι γιατρός, ο επιστήμονας με την αποκρυσταλλωμένη άποψη για τη ζωή και την επιστήμη του, που στο "Δρόμο της αυτοεξάρτησης" αποφασίζει να αποκαλυφθεί. Εντούτοις, δεν δημιουργεί ένα "θεωρητικό κείμενο", παρά μόνο εκθέτει τις αντιλήψεις του για ό,τι του επέτρεψε να πορευτεί στη ζωή του ψυχοθεραπευτή. Απλώνει τους χάρτες του, τα "Φύλλα Πορείας" του, όπως θα έκανε σε μια φιλική συζήτηση όπου θα απαντούσε στην ερώτηση: "Ποιος είσαι γιατρέ και πώς σκέφτεσαι;"

 

Μας στηρίζω με όλη μου την καρδιά. 
Αν, όμως, με πιέσεις να διαλέξω... 
ανάμεσα σ' εσένα και σ' εμένα... 
εμένα." 
"Ξέρουμε πού βρίσκεται κάθε πράγμα και κάθε άτομο που αγαπάμε, αλλά πολλές φορές δεν ξέρουμε πού βρισκόμαστε εμείς. Σαν να ξεχάσαμε τη θέση μας στον κόσμο. Μπορούμε πολύ γρήγορα να εντοπίσουμε τη θέση των άλλων, τη θέση που έχουν οι άλλοι στη ζωή μας, και καμιά φορά μπορούμε να προσδιορίσουμε ακόμα και τη θέση που κατέχουμε εμείς στη ζωή των άλλων. Έχουμε, όμως, ξεχάσει ποια θέση κατέχουμε εμείς στη δική μας τη ζωή." 
"Ο δρόμος προς την αυτοπραγμάτωση είναι αδιάκοπος και δυσχερής", επαναλαμβάνει ο Χόρχε Μπουκάι σε όλα του τα βιβλία. Σ' αυτήν τη σειρά των "Δρόμων", ο δημοφιλής αργεντινός ψυχίατρος μας παρέχει χάρτες της περιοχής για να επιλέξει ο καθένας τη δική του διαδρομή και να πορευτεί με τον δικό του ρυθμό. "Η ευτυχία" διαβεβαιώνει, "δεν είναι απλώς δικαίωμα, είναι επίσης, από πολλές απόψεις, υποχρέωσή μας: μια σύμβαση που έχουμε συνάψει με τη ζωή." Ο δρόμος της συνάντησης είναι ο δεύτερος από μια σειρά πέντε τόμων που φέρουν τον γενικό τίτλο: "Φύλλα Πορείας". 

 

"Αυτό που μπορούμε να κάνουμε για να μην υποφέρουμε "περισσότερο", δεν είναι να αγαπάμε "λιγότερο", αλλά να μάθουμε, όταν φτάνει η στιγμή του αποχωρισμού ή της απώλειας, να μη μένουμε κολλημένοι σ' αυτό που δεν υπάρχει πια. Να χαιρόμαστε τη στιγμή, όσο διαρκεί, και να προσπαθούμε να την κάνουμε όσο γίνεται καλύτερη. Να ζούμε ρισκάροντας κάθε λεπτό της ζωής μας. Τέλος, να μη ζήσουμε αύριο με τη σκέψη στη σημερινή μέρα που ήταν τόσο ωραία, γιατί αύριο θα έχουμε την υποχρέωση να κάνουμε ό,τι φέρει το αύριο. Και θα προσπαθήσουμε να το κάνουμε κι αυτό εξίσου ωραίο." 
Η αυτονομία, ο έρωτας, ο πόνος, η ευτυχία και η πνευματικότητα είναι οι πέντε δρόμοι τους οποίους χαράζει ο Μπουκάι στον χάρτη που οδηγεί στην ολοκλήρωση του ανθρώπου, στη συνειδητοποίηση του εαυτού του. Πέντε διαδρομές που θα πρέπει ο καθένας να διανύσει μέσα από προσωπικές εμπειρίες και με τον δικό του τρόπο. "Ο δρόμος των δακρύων" είναι, κατά τον Χόρχε Μπουκάι, "ο πιο σκληρός από τους δρόμους αυτούς". Είναι το μονοπάτι του πόνου, του πένθους και των απωλειών, μα ακόμη κι έτσι, είναι ένας δρόμος απολύτως απαραίτητος. Γιατί δεν μπορούμε να συνεχίσουμε αν δεν αφήσουμε πίσω αυτό που δεν είναι πια εδώ μαζί μας.

 

 

Δεν πιστεύω πως υπάρχει 

ένας μόνο δρόμος για την ευτυχία. 

Κι αν υπάρχει, εγώ δεν τον ξέρω. 

Αλλά και να τον ήξερα, 

δεν νομίζω πως θα μπορούσα 

να τον περιγράψω σ' ένα βιβλίο. 
«Σε προσωπικό επίπεδο, πάντα ήθελα να είμαι ευτυχισμένος. Θυμάμαι, όμως, ότι κάποτε επέκρινα τον εαυτό μου γιατί σ' ένα ρεπορτάζ είχα παραδεχτεί αυτή μου την επιθυμία. Για μένα (και για όλον τον κόσμο, ίσως), το να λες: «Θέλω να είμαι ευτυχισμένος» ισοδυναμεί με το να διεκδικείς δίπλωμα βλακείας και αφέλειας.» 
Η αυτονομία, ο έρωτας, ο πόνος, η ευτυχία και η πνευματικότητα είναι οι πέντε δρόμοι τους οποίους χαράζει ο Μπουκάι στον χάρτη που οδηγεί στην ολοκλήρωση και τη συνειδητοποίηση του ανθρώπου. Πέντε διαδρομές που θα πρέπει ο καθένας μας να διανύσει μέσα από προσωπικές εμπειρίες και με τον δικό του τρόπο. 
Χρησιμοποιώντας πάντα το γνώριμο, διαφωτιστικό και συχνά διασκεδαστικό του ύφος, ο δημοφιλής αργεντινός ψυχίατρος καταπιάνεται σε αυτόν τον τέταρτο «Δρόμο» με την αναζήτηση της ευτυχίας και προειδοποιεί: «Η αναζήτηση της ευτυχίας δεν είναι απλώς δικαίωμα ορισμένων. Είναι, κατά τη γνώμη μου, φυσική υποχρέωση όλων».